Đinh Trang Mộng (Diêm Liên Khoa) – Cơn Ác Mộng Màu Đỏ

Đinh Trang Mộng, hay giấc mộng “máu” của thôn Đinh Trang – cuốn tiểu thuyết đầu tiên viết về chủ đề bệnh AIDS của văn học Trung Quốc dựa trên sự kiện có thật. Xa hơn nữa, đây là tác phẩm dự báo mang tính thời cuộc của một xã hội luôn khuyến khích những cuộc “đại nhảy vọt”. 

Diêm Liên Khoa nhận thức rằng quê hương xứ sở là thế giới của nhà văn. Nơi mà nhà văn sinh ra, nơi nhà văn trưởng thành có ảnh hưởng rất lớn đến họ. Nhưng sống trong lịch sử, và quan sát chúng, từ đó, Diêm Liên Khoa đã xây dựng một hình tượng nông dân rất khác so với truyền thống, đó là biểu tượng của sự chất phát, nồng hậu, ngây thơ, đó là đặc tính biểu trưng của người nông thôn. Tính cách cố hữu này, đã duy trì không chỉ trong các sản phẩm tuyên truyền, mà còn trong suy nghĩ của chính người trong cuộc. Quê nhà, thôn làng, như một nơi chốn có mắt xích quan trọng của mỗi người thiên về tinh thần. 

Nhưng nông thôn trong Đinh Trang mộng, hơn một nửa đã phản bội niềm tin đó. 

Ông phê bình trực diện về mặt trái của những người nông dân, luôn bị bủa vây giữa những hấp dẫn của cuộc sống thành thị. Những quân nhân trở về thời bình được làm cán bộ, trao đất, cho địa vị, để cưới vợ, được thăng tiến…chứ không có lý tưởng phục vụ nhân dân như nghĩa vụ mà anh ta hứa hẹn.

Và, nông thôn hậu Cách mạng văn hóa, chính là bối cảnh lý tưởng để tác giả (Diêm Liên Khoa) làm một cuộc “cách mạng” văn chương nhờ thủ pháp phê phán, tự sự bằng những câu chuyện hiện thực, với các mối đứt gãy về đạo đức và giáo dục. Đinh Trang mộng, đã làm được nhiệm vụ cần thiết của nền văn chương đương đại, khi đã tỉnh táo, đi sâu vào từng chi tiết nhỏ, những tình tiết đời thường, phơi bày những âm mưu, toan tính, những ham muốn bản năng, sự xung đột của những tầng lớp lao động tại thôn làng sau Cách mạng văn hóa, một thời kỳ đen tối trong lịch sử Trung Quốc.

Đinh Trang cũ và mới, được trần thuật qua lời kể của một thiếu niên 12 tuổi, chưa phải là người trưởng thành, là thế hệ thứ ba trong một gia đình nhiều thế hệ, với những nhân cách phức tạp đan xen. Chọn góc nhìn của một thiếu niên, để thể hiện sự quan sát trung dung về những gì đang diễn ra. Đinh Trang, từ con mắt của một nạn nhân, hiện ra chập chờn như hai cái bóng lồng vào nhau, tàn tạ vì bệnh nhiệt, nhưng cũng đầy hấp dẫn vì người người nhà nhà, hứng khởi đếm tiền để đập nhà cũ, xây nhà mới, cao hơn và cao hơn nữa.

Tại thôn Đinh Trang, “lá rụng người chết, đèn tắt mạng vong”, trong vòng chưa đầy hai năm, cả thôn chết hơn 40 người vì bệnh AIDS (hay còn gọi là bệnh nhiệt), trong khi cả Đinh Trang chưa đến 200 hộ. Cuộc sống khánh kiệt của người dân ở nông thôn xa xôi trên bình nguyên vắng vẻ, bỗng giàu lên nhanh chóng vì bán máu bất chấp, phi pháp, nghe lời tuyên truyền của quan chức địa phương, rồi từ đó sinh ra các đầu nậu máu. 

Quan chức sợ bị cách chức, nên phải hoàn thành chỉ tiêu vận động mấy chục hộ bán máu, liên kết với các đầu nậu rót mật vào tai người dân. Nhà bên bán máu thì nhà mình cũng bán máu, nhà bên xây nhà một tầng thì nhà mình phấn đấu xây hai tầng. Mùi lưu huỳnh của gạch mới, ngói mới, thu hút những người dân nghèo, ai ai cũng muốn sống trong mùi lưu huỳnh đó, nên mới bán máu, nên mới nhiễm AIDS. Người ta lấy máu như lấy đồng nát trong các bình máu dơ bẩn, dụng cụ hút máu chung cho nhiều người. Rồi cái gì đến cũng phải đến. Cha mất con, vợ mất chồng, con mất mẹ,… cả thôn Đinh Trang, thoáng chốc sự giàu có trôi qua nhanh như một giấc mộng phù du, tạm bợ. 

Trong câu chuyện có thực, đầu nậu máu lớn nhất của thôn là trưởng thôn hiện tại, còn người vén bức màn bí mật là cha của hắn, cựu trưởng thôn. Khi Diêm Liên Khoa viết tác phẩm này, chính ông cũng đã đến tận nơi khảo sát thực địa, ông nhìn thấy việc người người chết liên tục, và người người bán quan tài cũng làm việc liên tục. Sự sống – cái chết, cái nghèo – sự giàu có, tri thức – lưu manh,… cả cuốn Đinh Trang Mộng này đều phơi bày rất chi tiết về sự nhiễm độc máu, cũng là căn nguyên đạo đức trong xã hội đương thời, với mô hình tiêu biểu là tại một thôn làng Trung Quốc.

Được kể lại qua giọng văn trần thuật và nghệ thuật miêu tả, xuyên suốt tác phẩm, người đọc dễ dàng cảm nhận mùi của máu, thuốc sát trùng rẻ tiền, mùi lưu huỳnh của các căn nhà mới xây, với màu đỏ ám dụ. Màu đỏ, màu của máu, màu của mặt trời lúc hoàng hôn. Và màu đỏ, còn là màu may mắn, là màu sung túc, thịnh vượng. Bằng màu đỏ, Diêm Liên Khoa đã tạo ra một tác phẩm có chiều sâu hiện thực, đưa người đọc qua từng nấc thang cảm xúc, xen lẫn các tình huống trong thôn, diễn ra giữa ban ngày, cho đến khi nửa đêm thinh vắng, khi thì mộng đẹp xa vời, khi thì ác mộng rình rập chờ cái chết tới. 

Do vậy, mộng và máu, hai biểu tượng ám ảnh nhất của Đinh Trang mộng.

Một điều đáng lưu tâm nữa trong Đinh Trang Mộng, chính là cách phản ánh nhân cách của một gia đình ba thế hệ nhà họ Đinh, từ mối quan hệ của nhân vật kể chuyện: ông nội – bố, chú – bản thân, bên cạnh các mối quan hệ xung quanh, để từ đó, chúng ta thấy rằng, sự băng hoại về đạo đức, không hề đến từ áp lực chính trị hay điều kiện kinh tế, mà hoàn toàn xuất phát từ chính bản thân của người đó.

Dẫu vậy, chọn cách thể hiện sự thật tăm tối, nhằm làm nổi bật những tâm hồn cao đẹp, như cựu trưởng thôn và những người chọn cách giữ vững lý tưởng cuộc sống và phản đối công cuộc làm giàu phi nghĩa.

“Trăng tàn sao lặn nhà tăm tối, ước nguyện ngày mai nắng chiếu soi”

 

 

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.