Thẳng thắng và lạnh lùng, ngay từ những dòng mở đầu của cuốn sách, người đọc đã được chứng kết một cuộc án mạng man rợ, một đứa bé đã chết, đứa còn lại thì hấp hối: “Đứa con trai bé hơn đã chết. Chỉ sau vài giây. Bác sĩ khẳng định nó không bị đau đớn gì. Người ta đặt nó vào trong cái túi vải màu xám rồi kéo khóa che kín thân hình mềm nhũng bập bềnh giữa đống đồ chơi. Còn đứa bé gái, nó vẫn sống khi đội cứu hộ đến nơi. Nó đã chiến đấu như một con thú hoang.”. Nhưng đừng lầm tưởng đây là một cuốn sách trinh thám với hành trình tìm kiếm kẻ thủ ác trong vụ án mạng kia bởi sau đó kẻ ấy ngay lập tức lộ diện, đó chính là Louise, người giúp việc kiêm luôn vú em của gia đình và như một củ hành tây, từ từ từng lớp một của câu chuyện sẽ được hé lộ, thế nhưng dường như ta chẳng thể nào đi đến tận lõi.
Ta sẽ thấy cặp đôi Paul và Myriam hết sức quen thuộc trong cuộc sống hiện đại, có lẽ ta đã bắt gặp rất nhiều cặp đôi tương tự bên ngoài trang sách: người chồng bận rộn với công việc, người vợ làm nội trợ và chăm con đến một ngày cô không thể chịu nổi việc cứ rút ở trong xó bếp với những đứa trẻ léo nhéo bên tai và quyết định xây dựng sự nghiệp cho riêng mình, và dĩ nhiên họ phải tìm đến một người giúp việc để đỡ đần một phần công việc và chăm sóc cho hai đứa con và Louise xuất hiện như một thiên thần cứu giúp họ thoát khỏi những lo lắng thường ngày để tập trung cho công việc.
“ “Vú em nhà tôi là một bà tiên”. Myriam thường nói vậy khi kể về việc Louise đột nhiên xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày của họ. Hẳn là chị phải có phép thuật huyền dịu nào đó, thì mới có thể biến căn hộ ngột ngạt, chật chội này thành một nơi yên bình và sáng sủa. Louise đã đầy lùi mấy bức tường. Chị khiến các ngăn tủ trở nên sâu hơn, các ngăn kéo trở nên rộng hơn. Chị đã mang ánh sáng rọi vào căn hộ.” Cuộc sống của vợ chồng Paul và Myriam dường như hoàn toàn thay đổi từ khi có Louise bên cạnh, họ cảm thấy thanh thản, dễ chịu hơn và hạnh phúc hơn, những gánh nặng với công việc gia đình và con cái được rủ bỏ, họ có thể yên tâm giao phó cho Louise mọi thứ và để rồi từ từ họ bị ru ngủ trong cảm giác thoái mái ấy và dần dần bỏ bê việc chăm sóc cho mái nhà của chính họ và thậm chí quên lãng đi việc chơi đùa cùng hai đứa con đang độ tuổi cần cha mẹ.
Louise là ai mà có sức mạnh khủng khiếp như vậy? Chị chỉ là một người phụ nữ nhỏ bé luôn cố gắng làm tốt công việc của mình, chị vùi đầu vào công việc để trốn chạy nỗi cô đơn nơi căn nhà mà chỉ có một mình chị và bốn bức tường (chồng chị – một tay nát rượu – đã mất và để lại cho chị một đống nợ, còn đứa con gái thì đã rời xa chị để hy vọng có một cuộc sống tốt đẹp hơn), chị dường như chẳng còn sự lựa chọn nào khác mà phải luôn quần quật thể hiện mình xứng đáng được giữ lại, được trả công để kiếm được những đồng lương nuôi sống bản thân và trả nợ, và chị cũng chẳng đủ khả năng để làm một công việc nào khác khi chị chưa bao giờ được học hành đàng hoàng hay được đào tạo một nghề nghiệp cụ thể. Gia đình của Paul và Myriam cũng là vị cứu tinh của chị, giúp chị thoát khỏi những món nợ bủa vây và cả những ngày dài cô đơn lẩn quẩn với những suy nghĩ bi quan về cuộc đời. Cũng như bao nhiêu bao người, chị muốn có ai đó để bầu bạn vì vậy chị bám lấy Paul và Myriam như một chiếc phao, chị muốn được gần gũi hơn, tâm sự nhiều hơn và trở thành một thành viên trong gia đình, chị chỉ khao khát được thuộc về một nơi nào đó ngoài cuộc sống vô định, bấp bênh mà chị luôn phải đối mặt.
Thế nhưng, chị bị thất vọng bởi sự đối đãi lạnh lùng của Paul và Myriam, họ xem chị chỉ như một người giúp việc như đúng vai trò của chị, không phải như một người bạn, họ sợ chị sẽ can thiệp quá sâu vào cuộc sống của họ, họ ban cho chị những món quà như những người trên ban ơn chứ không phải từ sự yêu thương, họ giữ khoảng cách với chị để chị hiểu rõ vị trí của mình. Paul và Myriam phải chăng quá ích kỷ bởi họ chỉ biết đến cuộc sống riêng của mình, họ không quan tâm đến đời sống của Louise, họ không nghĩ đến việc chị cũng có những suy tư, trăn trở và nỗi buồn cần san sẻ như một con người. Họ quyết định chỉ san sẻ công việc và không gian sống của mình với chị mà không san sẻ cuộc đời của mình với chị. Phải chăng Paul và Myriam đã đại diện cho mọi người chúng ta trong lối sống hối hả của thời hiện đại, ta chưa bao giờ đủ thời gian để quan tâm ai đó một cách thật sự, để lắng nghe câu chuyện của họ và giải tỏa những hiểu lầm chồng chất lên giữa chúng ta và họ, nếu như Paul và Myriam xem Louise như một người bạn với cách đối xử khác đi thì liệu án mạng có xảy ra?
Bằng cách đổi ngôi kể chuyện liên tục, Leila Slimani giúp ta có cái nhìn toàn vẹn với thảm kịch đã xảy ra và thấu hiểu hơn tâm tư của các nhân vật, dường như ai cũng có nỗi niềm riêng và tất cả họ đều là nạn nhân của cái xã hội lạnh lùng này. Ta chẳng thể trách Paul, Myriam hay Louise dù họ phải chịu trách nhiệm cho những hành động của mình, nhưng ta sẽ thấy họ đáng thương hơn đáng trách. Leila Slimani nhìn thấu được vấn đề của xã hội hiện đại và mổ xẻ nó với cách viết chậm rãi, đậm chất thơ, không có chút gì kịch tính, bà đã đi sâu vào nội tâm của nhân vật và phơi bày cái cốt lõi thật sự đằng sau vấn đề. Tên gốc của cuốn sách “Chanson Douce” (Bài hát dịu dàng) như một lời châm biếm cho cây chuyện bạo liệt đằng sau nó, khi được dịch sang tiếng Việt là “Người lạ trong nhà” cũng đạt được hiệu ứng đặc biệt: rốt cuộc Louise là người lạ trong nhà hay chính cặp vợ chồng Paul và Myriam đã trở thành người lạ trong chính ngôi nhà của mình khi giao phó mọi chuyện cho một người không quen biết?
“Thiên đường thì buồn”