Đúng như tên gọi của mình, nhân vật kể chuyện vừa đi qua cuộc đời vừa kể, kể xong để mà ra đi, để bỏ lại sau lưng mình một cuộc đời vỡ vụn. Rải rác theo lời kể là những phân mảnh của kí ức, là sự chắp vá của các giai đoạn cuộc đời rời rạc, không lành lặn. Ngay từ lối kể chuyện rất riêng của mình, Nguyễn Bình Phương luôn cho thấy sự ám ảnh về một cuộc đời không liền mạch, là nhập nhằng giữa nhớ quên, giữa thực tại và kí ức sâu xa. Lối kể dòng ý thức ấy biểu hiện một phương thức viết khai thác những ẩn ức, những dồn nén đau thương trong tiềm thức của các nhân vật.
Nhân vật kể chuyện là Phong, được xem và cũng tự nhận mình là công vụ trong nhà, kẻ luôn tự ý thức và tạo cảm giác mình là kẻ bên lề. Nhưng “Những câu nói hay nhất thường là do người giấu mặt nói”, Phong tự biến mình thành kẻ vô hình để dễ dàng len lỏi vào trong không khí, len lỏi vào trong từng chuyển động nhỏ nhặt nhất của kiếp nhân sinh. Cậu đảo con mắt bị lác của mình rộng khắp, từ một đốm nắng, một hương lửa, một quả hồng, một đám mây đến những phận người với khát khao phù phiếm. Cậu trở thành trung gian kể lại cuộc đời của những kẻ khác. Đó dường như cũng là đặc trưng của Nguyễn Bình Phương khi để cho dòng chảy cuộc đời của những nhân vật cắt qua nhau, thấm vào trong mạch ngầm đời sống. Dẫu mỗi dòng chảy về hướng khác nhau song lại cùng đổ về biển cả, về cái chết. Các nhân vật lần lượt hé mặt trong câu chuyện đời của những nhân vật khác. Cứ rải rác như vậy làm cho truyện Nguyễn Bình Phương thoạt đầu rất khó đọc bởi việc ghi nhớ nhân vật cùng tình tiết.
Cậu kể câu chuyện đó cho ai ? Cậu kể nó cho chú chó Phốc, kẻ tạo cho cậu sự an tâm trong việc gìn giữ bí mật đồng thời cũng là biểu hiện cho sự ức chế trước đời sống khi không thể được nói ra bí mật của kẻ khác dù chứng kiến tất cả. Chú chó chỉ biết thể hiện qua ánh mắt, thái độ vùng vẫy của mình. Còn Phong, Phong biết nói tiếng người, nhưng vẫn phải câm lặng.
Trong tiểu thuyết lần này, chủ đề chính là cái chết. Cái chết của nhân vật Đại tá cho ta thấy thái độ ứng xử của những người con trong gia đình trước cái chết của người cha. Mâu thuẫn, đốp chát giữa những người anh em không ngừng xảy ra. “Kể xong rồi đi” khiến ta nhớ đến truyện ngắn “Tướng về hưu” của Nguyễn Huy Thiệp. Nhân vật Đại tá cũng là người mang theo vinh quang của chiến tranh trở về nhưng lại loay hoay mãi với ám ảnh của quá khứ và sự đổi mới của đời sống hiện đại. Ông ta bất lực trước những đứa con của mình. Những ngày trong bệnh viện của Đại tá dẫn dắt người đọc đến không gian của cái chết, của lời hấp hối. Cái chết của Đại tá được đặt cạnh bên cái chết của những kẻ khác và chẳng vinh quang hơn được bao nhiêu, dẫu nhìn vào chức danh của ông thì ông có vẻ được chăm sóc tốt nhất. Cái chết của Đại tá còn được đặt bên cạnh sự sống tạo nên bức tranh đối lập. Phía trước một con mắt nhắm nghiền là cả một thế giới bề bộn. Đó là thế giới được đan bện chằng chịt bởi những khát khao quyền lực, vật chất, được chắp vá bởi ẩn ức và nỗi đau. Những đường chắp víu được lận vào bên trong, tâm hồn rỗ ràng được che giấu sau lớp mặt nạ của nụ cười, của lời bỡn cợt và chửi rủa. Lời văn phóng khoáng của Nguyễn Bình Phương cho phép biểu lộ những triết lí nhân sinh một cách rất đời. Chẳng hạn như Hoành nói rằng:
“Mẹ khỉ, ông trời ông ấy sinh ra thằng người là để nó nhảy nhót hú hí cho nhộn cái mặt đất khốn khổ này, đâu phải để làm cục cứt thối hoăng gí vào mũi nhau. Bác có công nhận không?”
Bên cạnh sự nhốn nháo của một đời sống thường nhật luôn trong trạng thái phải vật lộn, các nhân vật cất giữ cho riêng mình những mối tình và kí ức tuổi thơ đẹp đẽ. Nhưng tình yêu ấy do thời cuộc, do con người đùn đẩy nhau để rồi ai cũng phải trót duyên lỡ phận. Dù nhiều trói buộc, con người vẫn khao khát tình yêu tột cùng. Vợ Rồ chung sống với người chồng sỗ sàng của mình vẫn không ngừng giữ ánh mắt ướt, đôi môi mộng để khao khát nằm cùng một người đàn ông đêm rằm. Trong tiểu thuyết này, khát khao tình yêu thể xác được biểu lộ qua các nhân vật nữ với cái nhìn đầy táo bạo.
Lời kể trong quyển tiểu thuyết này bâng quơ như một ngọn gió lướt qua đời, là những lời chắp vá về các mảnh đời phù phiếm. Sự sống phù phiếm và lấp lánh không kém gì cái chết. Cái chết ảm đạm và thê lương không kém gì sự sống. Bằng cách tự sự dòng ý thức, Nguyễn Bình Phương tỏ rõ thế mạnh trong việc khai thác ẩn ức, miêu tả kí ức. Bên cạnh đó còn là giọng văn phóng khoáng, mạnh dạn, thẳng thắn nhưng lúc cần thì vẫn trữ tình, nên thơ.
Không cần gì lớn lao, cứ kể xong rồi phủi mông mà đi, thế là hết một cuộc đời.